هر ماده غذایی دارای تاریخ انقضاء و شرایط خاص برای نگهداری است، اکثر این محصولات قبل از رسیدن به دست فروشنده جزء و مصرف کننده، در انبارها و سردخانه های مخصوص مواد غذایی، نگهداری می شوند. طولانی شدن زمان نگهداری محصولات مصرفی و کوتاهی تاریخ انقضای این محصولات، مستلزم رعایت شرایط و ضوابط خاصی برای جلوگیری از فساد آنها می باشد. در این نوشته به رطوبت مورد نیاز انبار مواد غذایی و راه های تامین رطوبت پرداخته می شود.
رطوبت مناسب انبار مواد غذایی :
استاندارد رطوبت انبار مواد غذایی برای هر محصول با دیگری متفاوت است، به عنوان مثال برای جلوگیری از خشکی و تبخیر آب گوشت، میزان رطوبت 95 تا 100 درصد مورد نیاز می باشد، این در حالی است که انبار نگهداری برنج و حبوبات ، رطوبت بسیار کمی نیاز داشته و افزایش رطوبت در این انبارها، موجب خرابی تمام محصول می شود. به طور کلی رطوبت و دمای یکسانی برای انبار مواد غذایی متفاوت وجود ندارد.
کاهش رطوبت استاندارد انبار مواد غذایی و عوارض آن :
تبخیر آب درون بافتی محصولات و کاهش شدید وزن
تعرق محصولات به دلیل اختلاف رطوبت محصول و محیط
چروک شدن و جمع شدن پوسته میوه ها
آسیب دیدن شکل ظاهری مواد غذایی
خشک شدن و شکنندگی مواد
پژمرده و خشک شدن
مشکلات افزایش زیاد رطوبت نسبی انبار مواد غذایی :
ایجاد کپک و فساد محصولات
شروع رشد قارچ ها و باکتری ها
ایجاد بوی نامطبوع نم و کپک
خیس شدن و از بین رفتن کارتن های بسته بندی مواد غذایی
زنگ زدن بسته بندی های فلزی
راه های تامین و تنظیم رطوبت مناسب انبار مواد غذایی :
تامین رطوبت به دو روش سنتی و استفاده از دستگاه های رطوبت ساز حرفه ای صورت می پذیرد:
روش های سنتی مانند آب پاشی کف انبار مواد غذایی یا خیس کردن پالت های چوبی نگهدارنده، باعث خنک سازی و افزایش رطوبت انبار می شوند. البته استفاده از این روش های سنتی و ساده، برای تمامی محصولات غذایی مناسب نمی باشد، زیرا در این روش ها اندازه گیری و کنترل رطوبت امکان پذیر نبوده و به راحتی موجب فساد محصولات انبار شده خواهد شد.
آب پاشی غیر اصولی کف انبار به راحتی موجب رشد کپک شده و تعادل دمایی محیط را بر هم میزند، انبار های مواد غذایی حساس، نیازمند استفاده از دستگاه های رطوبت ساز حرفه ای می باشند تا این مشکلات را به دنبال نداشته باشد.
دستگاه های رطوبت ساز التراسونیک :
استفاده از رطوبت سازهای التراسونیک سرد در انبارهای مواد غذایی با حساسیت بالا به رطوبت، بهترین انتخاب می باشد. این دستگاه های بدون سرو صدا و لرزش، با استفاده از امواج فراصوت آب را به مه سرد تبدیل می کنند و به راحتی قابل تنظیم و کنترل می باشند. این دستگاه ها با استفاده از اندازه گیری رطوبت محیط، به محض افزایش رطوبت، تولید رطوبت را قطع کرده و یا به هنگام کاهش رطوبت مد نظر، شروع به کار میکنند.
مزایای استفاده از رطوبت سازهای التراسونیک :
تنظیم رطوبت محیط بدون تولید قطرات درشت آب
تضمین حفظ طراوت و تازگی محصولات
افزایش سودآوری از طریق حفظ وزن مواد غذایی
افزایش ماندگاری محصولات
قابلیت تنظیم دقیق رطوبت مورد نظر
استفاده از تایمر
دستگاه رطوبت ساز نازلی و مه پاش :
این دستگاه با استفاده از پمپ فشار قوی آب را به شدت از نازل های مخصوص عبود داده تا تبدیل به پودر شود. استفاده از این رطوبت ساز در انبارهای مواد غذایی با حساسیت کمتر پیشنهاد میشود. لازم به ذکر است این دستگاه دمای محیط را نیز کاهش داده، بنابراین کنترل دمای محیط در حفظ و نگهداری مواد غذایی اهمیت بالایی دارد.
عوامل تاثیر گذار بر تعادل رطوبت انبار مواد غذایی :
عایق بندی و نوع مصالح استفاده شده در دیواره ها و سقف انبار
عایق بندی و سلامت کفپوش انبار
خرابی لوله کشی آب در اطراف انبار و ایجاد نم
ورود پالت های خیلی خشک به انبار که موجب جذب رطوبت می شود.
ورود پالت های خیلی خیس به انبار که رطوبت هوا را افزایش می دهد.
ورود مواد غذایی با کارتن های خشک به انبار که رطوبت را به مقدار زیادی جذب می کنند.
با هر بار ورود مواد غذایی به انبار، تعادل رطوبت انبار بر هم خورده و با کنترل بیشتر آن در این مواقع از بروز خطرات احتمالی جلوگیری کنید.
جمع بندی :
کنترل و تنظیم رطوبت برای حفظ کیفیت محصولات غذایی اهمیت بالایی دارد، علاوه بر تنظیم رطوبت، دمای انبار نیز عامل مهمی می باشد، برای حفظ و نگهداری مواد غذایی از سردخانه های زیرصفر و بالای صفر استفاده می شود.
